Дараах зан байдлыг анхаарч засууштай хэмээн монгол уламжлалт ёсонд дурдсан байдаг ажээ.  Баяр ёслол, зовлон гамшгийн үед хоорондоо уурлан тэрсэлдэх, уцаарлахыг ихэд цээрлэдэг. Учир нь буянд харш бөгөөд ажил үйлс бүтэлгүйтнэ гэж үздэг. Хүнтэй эвгүй харьцах, эд юмс, сэтгэл санаагаар хохироохыг цээрлэдэг. Амин хувиа хичээн, ядарч зовсон нэгэнд туслахгүй өнгөрийг монгол хүн тэвчдэггүй. Иймээс ч "Олны хүч […]

Ертөнцийн гурав нь Монгол ардын аман зохиолын сэцлэл буюу нэгэн төрлийн сургаал хэллэг юм. Гурван мөрөөс тогтох бадаг бүхий шүлэглэсэн хэлбэртэй ба эдгээр гурван мөрөөр бодит байдал, хийсвэр зүйл, гүн ухаан, амьдралын утга учир гээд бүхий л зүйлсийг оновчтой хэлж чаддагаараа онцлогтой. Монголчууд эрт дээр үеэс ертөнцийн гурвыг үр хүүхдүүддээ цээжлүүлэн ой тогтоолтыг нь сайжруулж, оюун ухааныг […]

Бага насыг сэтгэл судлалын нас зүйд 6-15 нас гэж үздэг байхад манай ардын ухаанаар хэл хөлд орсон үеэс эхлэн 12 нас хүртэл хугацаа буюу хүний амьдралын анхны жил орох (хүүхэд насаа үдэх) нэгэн мөчлөгөөр авч үздэг нь аль болох хүүхэд насыг удаахгүй, “хүн хүлэг болгож”, хүний ухаан суулгаж, эрт хэрсүүжүүлэх гэсэн ардын ухаан ажээ. Хүний […]

Хүүхдээ зөв төлөвшилтэй болгох арга замыг үргэлж эрэлхийлэн чадах ядахаараа хичээж буй эцэг эхчүүдэд нэгэн уламжлалт аргыг санал болгож байна. Хүний ёс суртахууны сайн муу шинж, зөв бурууг дүрслэн өгүүлсэн, шүлэглэсэн сургаал үгсийг хүүхдэд ягштал цээжлүүлэх нь тэдэнд үг бүрийн цаадах утгыг гүнзгий ухаж ойлгох, цаг ямагт санаа сэтгэлд нь уяатай байхад тусалдаг ажээ. Нэг сургааль […]

Арванхоёрдугаар сарын 22-ноос ес эхэлнэ. Монголчууд эрт дээр үеэс өвлийн цаг агаарын төлөв байдлыг есөн ес 81 хоногоор ангилж ирсэн билээ. Ингэхдээ өвлийн туйл нар буцах өдрөөс эхлэн 81 хоногийг Балчир гурав, Идэр гурав, Өтөл гурав гэж хуваадаг ажээ. Нэг есөөс эхлэн есөн ес хүртэл хүйтний эрч чангарч, оргилдоо хүрээд зөөлөрч хавартай золгодог гэж үздэг […]

Уламжлалт сургаал ёсыг хүүхдэд өвлүүлэх нь цаанаа хүмүүжил, боловсрол, хүн чанарын асар их үнэт зүйл суулгадаг гэдгийг мэддэг мэргэн эцэг эхчүүдэд зориулан хүүхдийн цээрлэх болон эрхэмлэх ёсны талаар товчлон хүргэж байна. Амттанаар хэтэрхий хангалуун байлгавал хэнэггүй, голомхой болох тул хэр таарууг идүүлж, өмсүүл. Хар багаас нь тансаг эд юманд умбуулснаас эдийн шуналтай, бэлэнчлэх бодолтой болно хэмээн үзэж цээрлэ. Нойронд автуулахыг цээрлэж, нойр хөнгөн, сэргэг […]

Ургаа модыг хайрлан хамгаалахын учир утга ус, хөрсийг хамгаалахтай нягт уялдаатай гэдгийг бараг бүх эцэг эх мэднэ. Харин энэ удаа үр хүүхдэдээ ойр орчимдоо мод бутгүй газар ганцаар ургасан сондгой буюу ганц модны тухай ярьж өгөхөд тусламж болохуйц мэдээлэл хүргэж байна. Монголчууд нутаг уснаас хамааралгүй нийтлэг байсан нэгэн уламжлал бол ганц нэгээр ургасан онцгой содон […]

Хүний биеийн эрдэм Амьтан алах, хулгай хийх, буруу хурьцал хийхийг амьдын хар нүгэл гэж цээрлэн, түүнийг насан туршид тэвчвээс биеийн эрдэм цогцлох болой. Хүний хэлний эрдэм Худал хэлэх, чалчих, хов зөөх, ширүүн үг хэлэх зэрэг нь хэлний гэм алдас юм. Худлаа хэлэхгүй, хов зөөхгүй, дэмий чалчихгүй, хэрэлдэхгүй зөөлөн үг хэлэх тэргүүтэн нь хэлний эрдэм болой. […]

Монгол хүн байгаль эхтэйгээ хүйн холбоотой хэмээн эртнээс нааш үр хүүхдэдээ амьтай бүхэнд хайр энэрлээр хандахыг сургасаар ирсэн уламжлалтай. Ялангуяа усыг амь амьдралыг хайрлан тэтгэгч, газар эхийн судас, дэлхийн амьдралын эх үүсвэр, байгаль орчны оршин тогтнох баталгаа хэмээн үздэг. Орчин үеийн хөгжил дэвшилд санаанд багтамгүй зүйлсийг хиймлээр гарган авч чадах хэдий ч цэнгэг усны нөөцийн хомсдлыг арилгах […]

Хүүхдүүд заримдаа бидний ч сайн мэдэхгүй зүйлийг асууж мадладаг. Харин бид ядаж л уламжлалынхаа гол ойлголтуудыг мэддэг байж, тэдний асуултанд ойлгомжтой хариулт өгч чадахгүй бол ирээдүйн эздээ шүүмжлэх эрхгүй болно. Энэ удаа монголчуудын нүүдлийн аж ахуйн гол учир холбогдол, нүүдэлчдийн сэтгэлгээний сайн сайхан талыг түлхүү тусгасан товч мэдээлэл бэлтгэлээ. ГАЗАР ДЭЛХИЙГЭЭ ШҮТЭХИЙН УЧИР Монголчуудын сэтгэлгээгээр […]